علت ورم در بارداری چیست؟

دلیل ورم کردن در دوران حاملگی

 

در دوران حاملگی مقدار مایعات موجود در بدن و سطح پلاسمای خون افزایش می باید، در نتیجه دو اتفاق قبل حجم خون بدن بالا می رود. بخشی از مایعات بدن درون سلول می ماند تا سلول به وظیفه طبیعی خود ادامه دهد؛ ولی بقیه مواد از سلول خارج می شود تا اکسیژن رسانی به اندام های بدن بالا برود، عمل پاکسازی و ذفع مواد زائد بدنی بهتر صورت گیرد و سطح الکترولیت بدن را کنترل کند.

 

چرا سطح پلاسما افزایش پیدا می کند؟

 

 نیاز رحم و بقیه اندام های تولید مثلی زن بالا در دوران حاملگی بالا می رود، درنتیجه باید سطح خون و پلاسما نیز بالا برود. حداکثر افزایش سطح پلاسما در 3 ماهه آخر حاملگی است، زیرا جنین بزرگ شده و رحم در بزرگترین سایز خود قرار می گیرد. بدلیل اتفاقات قبلی ایجاد ورم و سایر عوارض در سه ماهه پایانی حاملگی از احتمال بیشتری برخوردار خواهد بود. هنگامی که حجم مایعات بدنی بالا می رود، سطح سدیم نیز افزایش پیدا می کند.

 

 سدیم در جذب آب بدن تاثیر گذار است؛ تاثیرگذاری زیاد سدیم در حدی است که اگر در میزان آن تغییر کوچکی هم ایجاد شود فرد ورم می کند. تغییرات هورمونی گسترده ای که در دوران حاملگی ایجاد می شود میزان مقاومت دیواره عروق را کم کرده که در نتیجه آن نفوذ پذیری مواد تسهیل می شود.

 

در نتیجه اتفاقاتی که در بدن رخ می دهد شخص در دوران بارداری شاهد ایجاد ورم در پاها و بینی خواهد بود. احتمال ایجاد ورم در پا بیشتر است، چون خون به تجمع در پاها علاقه دارد.

 

انواع مدل های ورم کردن در بارداری

 

بدلیل رشد رحمی سطح مایعات بدن بالا می رود و در انگشتان پا و مچ ورم ایجاد می شود. میزان تورم در روزها و دماهای بالا بیشتر می شود. یکی از انواع ورم که خطرناک است و ممکن است نشان دهنده بیماری جدی باشد، ورم کردن بخش صورتی و دست هاست. این تورم می تواند نشان دهنده بیماری جدی بنام پره اکلامپسی باشد که این بیماری باید فورا درمان و کنترل شود.

 

نام آشنای دیگر پره اکلامپسی، مسمومیت بارداری است که ناشی از ایراد در ساختار جفت بوجود می آید. دلیل اصلی ایجاد این بیماری تا کنون مشخص نشده است. دومین دلیل خطرناک ایجاد ورم در بارداری، ترومبوزعروق عمقی است که نیازمند تشخیص و درمان فوری است. تغییر در سایز تاندون های پا بدلیل تغییرات هورمونی حاملگی می تواند باعث بروز تورم در پاها شود.

اگر در دوران حاملگی بسر می برید و احساس می کنید ورم هایتان حالت غیرطبیعی دارد حتما به پزشک مراجعه کنید و موضوع را درمیان بگذارید.

 

 

تورم در دوران بارداری یکی از معضلاتی بوده که درصد زیادی از زنان به آن دچار می شوند. در زمان حاملگی حدودا 4/1 وزن زن را مایعات بدنی تشکیل می دهد. این مایعات اضافی درجاهای مختلف بدن چون: ساق پا، مچ و انگشتان، دست ها، صورت و بینی تجمع می یابد.

 

همانطور که میدانید در زمان بارداری بدلیل وجود جنین در رحم، نیاز بدنی مادر افزایش پیدا می کند. برای تامین نیازهای جنین باید مقدار حجم خون و مایعات بدن بالاتر برود.

 

افزایش حجم مایعات دارای فواید متفاوتی است، مثلا نیازهای بدنی جنین و مادر را بخوبی تامین می کند. همچنین مایعات اضافه در بخش های مفصل های لگنی و سایر اندام های مرتبط با آن قرار می گیرد تا بدن آمادگی لازم برای زایمان را پیدا کند. ورم های بارداری تا حد زیادی طبیعی بوده و بدلیل تغییرات بدنی است. ورم کردن طبیعی و عادی بدن در زمان حاملگی را ادم می نامند.

 

ورم پا و انگشتان پا جز ورم های شایع است که کاملا طبیعی بوده اما برخی از ورم ها خطرناک هستند و باید فورا به پزشک مراجعه کنید. بطور مثال ورم کردن شدید صورت بویژه اطراف چشم ها می تواند نشان دهنده بیماری جدی بنام پره اکلامپسی باشد. مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی جز بیماری های خطرناک و جدی در زمان بارداری است که باید فورا توسط پزشک درمان شود واگرنه عوارض جبران ناپذیری برجای می گذارد.

 

تورم حاملگی از چه زمانی آغاز می شود؟

 

تورم بارداری از هر زمانی امکان دارد شروع شود ولی شدت بروز ورم در 3 ماهه پایانی بارداری افزایش پیدا می کند. دلیل این تشدید، بزرگتر شدن جنین و رحم است.

عوامل محیطی نیز می تواند باعث بیشتر شدن ورم شود، مثلا آب و هوای گرم، شرجی و زمان نزدیک به شب می تواند ورم را بیشتر کند. البته عوامل محیطی اثر کوتاه مدتی دارند و پس از استراحت کاهش می یابند. در ادامه تعدادی از دلایل کلی تورم در بارداری را بیان می کنیم:

 

*ایستادن روی پاها برای مدت طولانی

*انجام فعالیت زیاد و ممتد

*کاهش پتاسیم دریافتی رژیم غذایی

*مصرف زیاد نوشیدنی و خوراکی های کافئین دار

*افزایش مصرف سدیم

و...

 

راهکارهای کاهش ورم در بارداری

 

روش های مختلف و ساده ای وجود دارد که می تواند از میزان تورم بارداری بکاهد. رژیم غذایی مادر تاثیر زیادی در میزان تورم دارد، مثلا استفاده از پتاسیم بیشتر، کاهش مصرف کافئین و کاهش مصرف سدیم می تواند بسیار موثر باشد. همچنین روش های زیر را برای کنترل ورم بارداری می توانید بکار گیرید:

 

1.از کار زیاد بپرهیزید و استراحت کنید. سعی کنید پاهایتان را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا ورم ساق پا کم شود.

2. جوراب های ساق بلند بپوشید.

3.از یکچا نشینی بپرهیزید. شنای آرام، راه رفتن در آب و پیاده روی بسیار مفید بوده.

4.سعی کنید  حداقل سدیم را در رژیم غذایی تان بگنجانید.

5.آب زیادی بنوشید و حتما همراه خودتان یک بطری آب داشته باشید.

6.مصرف موز و اووکادو را بدلیل پتاسیم افزایش دهید.

7.لباس هایی که بخش مچ دست یا مچ پای شان تنگ بوده را اصلا نپوشید.

8.ماساژ دادم مچ پا و ساق پا را روزانه تکرار کنید.

 

نشانه های تورم طبیعی در حاملگی

 

هر ورم کردنی در بارداری خطرناک و بد نیست، مثلا ایجاد کمی ورم در انگشت های پا، ساق پا و مچ پا کاملا طبیعی است.

شدت تورم در روزهای پایانی حاملگی بیشتر می شود، دلیل این پدیده جمع شدن مایع های بدن در بخش های دورتر از قلب است. اگر در هوای گرم، شرجی و تابستانی مدت زمان زیادی بایستید متوجه افزایش ورم بدن خود می شوید.

 

هر چقدر به موعد زایمان نزدیکتر می شوید، مقدار ورم افزایش پیدا می کند. بالا رفتن سطح پلاسما در سه ماهه دوم و سوم نسبت به اول بیشتر است درنتیجه تورم پاها بالا می رود.

 

راه های کاهش تورم بارداری

 

تورم پاها و سایر اجزای بدنی در دوران حاملگی می تواند آزاردهنده باشد. روش های مختلفی وجود دارد که می تواند از میزان تورم بکاهد. مانند:

 

1.در روز سعی کنید که پاهایتان را در سطح بالاتر از قلبتان بگذارید. این حرکت موجب برگشت آسان خون و مایعات به قلب خواهد شد.

2.نوشیدن آب را فراموش نکنید. هرچه میزان آب دریافتی بدن بالاتر برود، دفع ادرار و سدیم اضافه از بدن افزایش می یابد. سعی کنید همیشه یک بطری آب همراهتان داشته باشید.

3.جوراب فشاری بپوشید، این کار باعث تقویت گردش خون می شود. اگر قصد مسافرت های طولانی مدت با هواپیما را دارید حتما از این نوع جوراب استفاده کنید تا میزان تورم پاهایتان به حداقل برسد.

4.کفش های تخت و راحت بپوشید و تاحدالامکان از کفش های پاشنه بلند پرهیز کنید.

5.استفاده از غذاهای سرشار از پتاسیم مثل موز و آووکادو می تواند در دفع بیشتر سدیم از طریق ادرار موثر باشد.

6.مصرف نمک در رژیم غذایی تان را به حداقل برسانید. خوردن غذاهای شور و خوراکی های پرنمک مانند چیپس و غذای آماده باعث افزایش تورم می شود.

7.لباس های تنگ و بدن نما نپوشید. سایز لباس هایتان را یک الی دو سایز بزرگتر انتخاب کنید تا در روزهای گرم تورم کمتری پیدا کنید.

8.در زمان خواب سعی کنید به پهلوی سمت چپ بخابید، زیرا گردش خون را بالا برده و برگشت خون به قلب را تسریع می کند.

9.نرمش دادن بدن باعث می شود تا خون و مایعات اضافی جمع شده در پاها به سمت قلب برگرد و از میزان تورم بکاهد.

10.از یک جا نشینی بپرهیزید. پیاده روی به مدت 15 دقیقه در روز می تواند حجم تورم حاملگی را کم کند.

 

نشانه های غیرطبیعی در حاملگی

 

علاوه بر نشانه های طبیعی ذکر شده بخش قبل، برخی از تورم های بارداری هشدار دهنده هستند. مهم ترین تورمی که خطرناک است، پره اکلامپسی و ایجاد لخته خونی است. در ادامه مطالب این خطر را بیشتر معرفی می کنیم. درصد ابتلا به پره اکلامپسی بالا نیست، ولی درصد پایین را نیز باید در نظر گرفت چون در صورت بروز می تواند جبران ناپذیر باشد.

 

1.پره اکلامپسی

 

طبق امار منتشر شده درصد زنان مبتلا به این بیماری تقریبا 5 درصد بوده. مدت زمانی که زنان باردار به این بیماری دچار می شوند، بعد از هفته بیستم حاملگی است.

از شایع ترین نشانه های بیماری پره اکلامپسی می توان به فشارخون بالا، وجود پروتئین در ادرار و تورم اشاره نمود. در بررسی های آزمایشگاهی پره اکلامپسی وجود ایراداتی در مقدار آنزیم های کبدی و کاهش سطح پلاکت خون مشاهده شده است که در صورت تاخیر در درمان می تواند عوارض خطرناکی برای مادر و بچه داشته باشد. ورم کردن دست ها، ادم گوده گذار، سردرد متمد، دردهای شکمی و اشکالات چشمی از دیگر نشانه های بیماری بوده که باید فورا به پزشک مراجعه نمایید.

 

دلایل ابتلا به پره اکلامپسی چیست؟

 

*فشار خون مزمن یا سابقه فشارخون بالا در حاملگی های پیشین

*بیماری های کلیه قبل از بارداری

*سابقه ابتلا خانواده به این بیماری

*اولین بارداری

*مبتلا بودن به دیابت قبل یا بارداری

*افراد آفریقایی- آمریکایی

*سن بالای چهل سال

راه های درمان پره اکلامپسی: استراحت، مصرف داروهای کاهش فشار و داروهای ضد تشنجی

 

2.لخته خون

 

حاملگی می تواند باعث بروز مشکل خطرناکی بنام ترومبوز وریدی یا DVT شود. ترومبوز وریدی سبب لختگی خون در پاها، ران و لگن می شود. احتمال بروز DVT علاوه بر دوران حاملگی، 12 هفته بعد از زایمان را نیز شامل می شود.

 

این بیماری نیازمند تشخیص و درمان اورژانسی بوده، زیرا می تواند باعث ایجاد آمبولی ریه شود که بیماری مرگ آفرین است. از جمله نشانه های مهم این بیماری می توان به ورم یک جانبه، درد شدید، قرمزی و احساس گرمی در ناحیه تورم اشاره نمود. در صورت بروز هرکدام از این نشانه ها باید فورا به پزشک زنان زایمان مراجعه نمایید تا جان مادر و فرزند را نجات دهد.

 

دلایل ابتلا به لخته خون چیست؟

 

*سابقه فردی و خانوادگی لختگی خون

*سابقه ابتلا بیماری های انعقادی

*سابقه زایمان سزارین

*عدم تحرک درمدت زمان طولانی

*قند خون

*بیماری های قلب

*بیماری های ریه

 

راه های درمان لختگی خون: طراحی برنامه مناسب توسط ماما یا پزشک، مصرف آب زیاد، تحرک پاها یا قدم زدن برای هر دو ساعت استراحت، انجام ورزش های مخصوص، مصرف داروهای تجویز شده و پوشیدن جوراب های فشاری.

 

زمان مراجعه به پزشک برای تورم در حاملگی

 

برخی از تورم ها در زمان بارداری کاملا طبیعی بوده و نیازمند بررسی پزشک نیست. ولی برخی از تورم ها اگر با نشانه های زیر همراه باشند، خطرناک اند. مثل:

 

*ورم کردن آنی دست ها، پاها، انگشت ها، صورت و چشم

*سرگیجه

*مشکل در بینایی

*سردرد

*عدم تنفس آسان

*ایجاد تورم در یک پا با قرمزی و داغی و درد

 

وجود حتی یکی از نشانه های بالا برای زن باردار خطرناک بوده که باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کند.

 

مصرف کافئین و بارداری

 

کافئین از جمله نوشیدنی های محبوب است. در این قسمت می خواهیم به شما بگوییم که مصرف نوشیدنی های کافئینی در بارداری خوب است یا خیر.

پیش روی در مصرف کافئین برای نوزاد خطرآفرین است. کافئین خروج ادرار از بدن را افزایش می دهد که بدن سعی می کند مایعات بیشتری در خود جمع کند. سعی کنید مصرف این ماده را در بارداری به حداقل برسانید.